عجب و درمان آن

تعریف عجب

عجب ‌آن است که انسان بر خود ببالد و از عمل خود یا از عبادت، ثروت و زهد و ... خویش خشنود شود.

عجب و درمان آن

انسان موجودی متشکل از دو جنبه جسمانی و روحانی می‌باشد بعد جسمانی او، اعضا و جوارح او هستند و بعد روحانی و ملکوتی او، همان روح، عقل و نفس او می‌باشد. همانطور که اعضا و جوارح انسان مبتلا به امراض مختلف می‌گردد، ممکن است روح و نفس انسان نیز دچار بیماریها و امراض مختلف گردد. از جمله امراض مختلف نفس، عجب و خودبینی است.

تعریف عجب

عجب ‌آن است که انسان بر خود ببالد و از عمل خود یا از عبادت، ثروت و زهد و ... خویش خشنود شود.

تفاوت بین عجب و کبر

تفاوت بین عجب و کبر این است که در کبر فرد، خود را بالاتر از غیر می‌بیند و مرتبه خود را بالاتر می‌پندارد. اما در عجب پای غیری در میان نیست. بلکه عجب کننده، بر خود بالیده و از خود خشنود است و منعم این صفت را فراموش کرده است. به عنوان نمونه یکی از افرادی که دچار عجب شد، ابلیس بود، او به عبادتهای چندین هزار ساله خود بالید و عصیان الهی نمود و همچنین دچار کبر شده و خود را با آدم (ع) مقایسه کرد و گفت: مرا از آتش آفریده‌ای و او را از گل و من از او بهترم. و همین خود را بهتر فرض کردن او، عجب و خود بزرگ بینی بود. و این عمل باعث از بین رفتن آن همه عبادتهای طولانی مدتش شد و رانده درگاه الهی گردید.

راههای ابتلا به عجب

عوامل مختلفی مثل زیبایی، قدرت، علم، پست و مقام، ثروت و دارایی و عقل و هوش و ... می‌توانند سبب عجب گردند، اما یادمان باشد که کسی که به زیبایی و تناسب اندام و امور جسمانی خود می‌بالد، باید بداند که این صورت زیبا زیر خاک خواهد رفت بنابراین بر هر فردی لازم است بیماریهای نفس خود را یافته و در صدد درمان آنها بر آید.

درمان عجب

پس از یافتن بیماری در نفس خویش، باید به فکر معالجه آن باشیم. برای درمان عجب، ابتدا باید متوجه عظمت و بزرگی حضرت حق بود و فقط او را سزاوار بزرگی و عظمت دانست و باید متذکر و متوجه بود که انسان به خودی خود، از هر ذلیلی ذلیل‌تر است و جز خاکساری سزاوارش نیست. چرا که به گفته شاعر در این صورت است که انسان به مقام عالی خود دست می‌یابد:

ای دل به بوتراب و سرافرازیش قسم

گشتند  سرفرازها   فقط  خاکسارها